Bendecafé: Slimme scholen

Bendecafé 7: Slimme scholen op zoek naar slimme leraren

Verslag woensdag 7 maart 2012

Op woensdag 7 maart jl. organiseerde het IIO Netwerk voor de zevende keer een Bendecafé dit keer met als thema ‘slimme scholen’. We denken dat de impact van slimmer en innovatiever onderwijs vergroot kan worden door het creëren van slimme scholen die elkaar kunnen vinden en van elkaar kunnen leren. De professionals in slimme scholen spelen hierin een essentiële rol. Zij denken namelijk continu mee over de organisatie en vernieuwing in de scholen. Hun visie op het realiseren van vernieuwing is belangrijk. Vandaar dat het Bendecafé ditmaal draaide om een tweetal vragen: hoe kunnen we ervoor zorgen dat slimme scholen elkaar vinden en van elkaar leren? En hoe kunnen we netwerken verbinden die slimme leraren met elkaar in contact brengen?
 
Inspiratie: hoe organiseer je een slimme school?
André Wierdsma, professor Organiseren en co-creëren (Nyenrode) trapte de middag af. Hij deelde op heldere en inspirerende wijze zijn visie op de organisatie van een ‘slimme school’. Zijn verhaal begon met een schets van een traditionele hiërarchisch geordende organisatiestructuur waarin er een onnatuurlijke splitsing bestaat tussen het management en de uitvoerende professionals. Dit werd gevisualiseerd door een piramide waarbij de ‘veelweters’ bovenin zitten en de beslissingen maken en de ‘minderweters’ slechts uitvoeren. De denkfout die gemaakt wordt in dit model is, volgens Wierdsma, de assumptie dat de mensen bovenin de piramide belangrijker zijn dan de mensen onderin de piramide. Echter, alle betrokkenen hebben evenveel verantwoordelijkheid voor zowel het deel als het geheel van een organisatie. 
Een ‘slimme school’ is vooral een plaats waar vakmensen lastige zaken uit de praktijk samen oplossen. De doelen (strategie) dienen helder te zijn en mensen hebben de vrijheid nodig om met de nodige middelen hieraan een bijdrage te kunnen leveren. Een constant proces van reflectie, duidelijke afspraken en het monitoren van de onderlinge interactie is nodig om beter te kunnen werken. ‘Is dit goed onderwijs?’, is een vraag die leidend zou moeten zijn en die we ons niet vaak genoeg kunnen stellen. 
Een paradigmawisseling, een heuse omwenteling van het systeem, is nodig volgens Wierdsma. Laten zien dat het onderwijs baat heeft bij dit nieuwe paradigma is de uitdaging voor de onderwijsvernieuwers van nu. 

Solutions Salon: vraagstukken uit de praktijk
Na deze inspirerende start vol ambitieuze doelstellingen was het tijd voor de Solutions Salon. Deelnemers hebben voor dit gedeelte vraagstukken en dilemma’s uit de praktijk voorafgaand aan het Bendecafé ingezonden. Onderwijsvernieuwers hebben hier dus de mogelijkheid gebruik te maken van de denkkracht van hun collega’s door ze hun persoonlijke uitdagingen voor te leggen. Een voor veel docenten herkenbare uitdaging was het dilemma van Wouter Smit: hoe kunnen we ervoor zorgen dat jonge docenten hun frisse ideeën en bevlogenheid behouden wanneer zij het onderwijs betreden? Een muziekdocent was op zoek naar  aanbevelingen voor de vorming van een compleet nieuwe school.
Voor elk dilemma werd er in groepjes naar een oplossingsrichting gezocht. Er volgden verschillende leerzame tips, zoals eens kritisch te kijken naar zowel de houding van de begeleidende als die van de jonge docent. Er werd druk gediscussieerd waarbij visies en praktische tips werden uitgewisseld.


Denktank: vijf uitdagingen voor de toekomst
In de Denktank, hebben de deelnemers gezamenlijk de belangrijkste vraagstukken op het gebied van slimme scholen geïdentificeerd. Pieter Hettema slaagde er bovendien in de koppeling te maken tussen de behandelde thema’s en deze te vertalen in vijf uitdagingen voor de toekomst van het IIO Netwerk.
·      Scholen moeten als vrijplaatsen behandeld worden waarin er ruimte is voor meer autonomie. Deze autonomie en ruimte is nodig bij het realiseren van onderwijsinnovatie.
·      Het verhogen van de kwaliteit door professionaliteit van professionals te ondersteunen.
·      Er zijn veel mooie initiatieven en ideeën in de onderwijswereld, en er is structuur nodig om deze input optimaal te kunnen benutten en gezamenlijk richting te kunnen bepalen. Een onderwijsinnovatie-denktank kan een mogelijkheid zijn deze ideeën en initiatieven samen te brengen en te borgen.
·      We dienen onderwijs te blijven verbinden aan onderzoek met als doel de onderwijskwaliteit te verbeteren.
·      Heldere doelen zijn nodig om een focus vast te stellen en innovatie te kunnen faciliteren. Kunnen we een ‘kapstok’ bedenken waar alle onderwijsvernieuwers zich in kunnen vinden?
Deze vijf uitdagingen bieden stof tot nadenken. Wij gaan onderzoeken hoe we als IIO Netwerk een slag kunnen maken door deze uitdagingen verder uit te werken. 
We gaan op zoek naar partnerorganisaties en andere (regionale) onderwijsnetwerken om samen aan deze kapstok te werken, en duidelijke doelen te formuleren die centraal moeten staan bij onderwijsvernieuwing in Nederland. Je hoort gauw meer van ons!
Het volgende Bendecafé is op 23 mei 2012. Input hiervoor kun je vanaf nu posten op LinkedIn. Praat je nog niet mee? Sluit je dan nu aan bij ons digitale clubhuis: LinkedIn groep InnovatieImpuls Onderwijs.