Moderne geschiedenisles met iPads

Schoolbezoek bij het OSG Westfriesland in Hoorn
Hoewel de buitenkant een ouderwets klooster doet vermoeden, zijn de geschiedenislessen van Leerlingen voor Leerlingen-Brigadier Michael Idema erg modern. In dit experiment ontwikkelen en beoordelen bovenbouwleerlingen instructiefilmpjes voor leerlingen uit de onderbouw. Inmiddels hebben alle 23 LvoorL-scholen ruim 1100 van dit soort filmpjes geproduceerd. Tijd om deze in te zetten tijdens de les! We namen een kijkje bij een Gymnasium brugklas.

De leerlingen zijn inmiddels al helemaal gewend aan deze manier van werken. Aan het begin van de les pakken ze in plaats van hun reguliere werkboeken een iPad uit de kast. In de elektronische leeromgeving (elo) heeft Michael een les klaargezet met opdrachten over de lesstof van deze week: Rome.

Op het grote scherm voorin de klas zien de leerlingen waar ze kunnen beginnen in de elo. Na een korte introductie in het onderwerp gaan de leerlingen zelfstandig aan de slag.

Tussendoor vertelt Michael over de manier waarop hij zijn les ontwerpt. Hij stelt de opdrachten die leerlingen maken op de iPads zelf samen. Deze opdrachten zorgen ervoor dat de leerlingen op zoek moeten naar informatie die ze nog niet eerder, in bijvoorbeeld een klassikale les, hebben geleerd. De antwoorden op de vragen zijn te vinden in het lesboek, de bijbehorende illustraties en filmpjes bij de opdrachten in de elo en op het internet. Michael geeft aan dat hij door het opnieuw vormgeven van zijn lessen veel bewuster bezig is met de aansluiting op de leerdoelen van de leerlingen.

Intussen maken leerlingen snel vorderingen in de opdrachten; ze bladeren door hun boek en overleggen met elkaar waar ze de antwoorden op vragen kunnen vinden. Opvallend is het feit dat leerlingen elkaar daarin goed op weg helpen, zonder dat zij helemaal opgaan in hun eigen schermpje. De vragen die leerlingen stellen zijn niet alleen inhoudelijk; ook technische vragen zoals ‘waar kan ik dat vinden, moet ik dan doorklikken?’ komen voorbij.

Het grote voordeel van deze werkvorm is volgens Michael dat iedere leerling actief bij de les wordt betrokken, ze worden als het ware gedwongen om zelf na te denken en mee te doen. Dit in tegenstelling tot een klassikale les waarbij maar een paar leerlingen het woord krijgen. Ook de feedbackmogelijkheid die de iPad met zich meebrengt is waardevol: leerlingen krijgen het direct en persoonlijk te horen wanneer ze een vraag niet goed hebben ingevuld. Het enige minpuntje is dat de iPad er een zeer strenge spellingscontrole op na houdt, en daardoor goede antwoorden die verkeerd gespeld zijn ook direct fout rekent.  

De ruimte die ontstaat doordat leerlingen zelfstandig de les kunnen doorwerken biedt mogelijkheden voor differentiatie. De leerlingen die de les snel afhebben kunnen bijvoorbeeld extra verdieping opzoeken binnen de elo. Dit is ook een manier waarop de LvoorL-filmpjes kunnen worden ingezet. Ook kunnen leerlingen deze instructiefilmpjes thuis nogmaals bekijken als de lesstof niet voldoende duidelijk was.

Als 10 minuten voor het einde de aandacht wat lijkt te verslappen wordt het duidelijk dat het soms lastig kan zijn om het gebruik van de iPad en de rest van de les op elkaar af te stemmen. Hoe combineer je verschillende werkvormen zodat je de aandacht van de leerlingen behoudt? Dat is iets waarin Michael nog een balans aan het zoeken is. In meerdere IIO-experimenten komt dit vraagstuk naar voren, zo bleek uit de recente bijeenkomst over blended learning.

Michael lost dit op door een korte samenvatting van de lesstof te geven en enkele vragen te stellen over Rome. Wat de leerlingen in ieder geval weten is dat ze toen nog geen iPads hadden en hun les nu een stuk leuker is!