SlimFit-bijeenkomst over de toekomst van het onderwijs

‘Toekomst van het Onderwijs. Onderwijs van de Toekomst.’ Dit was het thema van de kennisdeelsessie SlimFit op woensdag 9 april. Zo’n 60 schooldirecteuren en leraren waren vanuit de deelnemende scholen aanwezig op de inspirerende bijeenkomst waarin werd gesproken over hoe het onderwijs er in de toekomst uit komt te zien.

SlimFit-scholen zijn de voorlopers in Nederland. Maar wat geef je leerlingen vandaag mee waar zij morgen wat aan hebben? Hoe bereid je hen voor op een toekomst die wij niet kennen?

Bereid kinderen voor op de toekomst

“Hoe komen we van die Cito toets af”, vraagt Ruud Veltenaar, filosoof en trendwatcher, zich af. “Waarom kijken we niet naar wat kinderen ervan vinden in het onderzoek in plaats van dat we het vragen aan de schoolleiders, leerkrachten, ouders en dat we het bekijken aan de hand van Cito-scores?

“We moeten kinderen klaar maken voor de toekomst. En dat in een wereld waarin de enige constante factor is dat alles onzeker is.” Volgens Veltenaar zal de wereld binnen tien jaar radicaal veranderen. We moeten daarom de focus verschuiven van diagnose en behandelen naar voorkomen en preventie. “Dit betekent dat we anders moeten leren denken. Creëert u op school ruimte om kinderen anders te leren denken?”

Ruud doet een oproep aan de dapperen: “Creëer voor kinderen de omstandigheden waarin hun nieuwsgierigheid geprikkeld wordt. Dat zij zelf willen leren en komen tot hun meesterschap. Cijfers en toetsen zijn daarin dan van ondergeschikt belang.” Volgens Ruud moet het meer gaan over het ‘waarom’ dan over het ‘wat en hoe’. What is school for?

Docent wordt leercoach

Kinderen die nu in groep één zitten moeten werken tot in de volgende eeuw. 65% van hen zal werk doen wat nu nog niet eens bestaat. “Het onderwijs moet hen dus voorbereiden op een toekomst die wij niet kennen,” aldus Veltenaar.

“Maken wij kinderen kritisch genoeg om dingen anders te gaan doen? Het begint met loslaten, anders denken. We transformeren van onderwijzen naar leren. De docent wordt leercoach. Hij slaat bruggen en legt verbanden, zet de juiste techniek in om te ondersteunen. Ieder kind is een artiest. De ontwikkeling van autonomie en creativiteit is minstens zo belangrijk als lezen en schrijven.”

Van welvaart naar welzijn

“Voor kinderen die 100 jaar oud worden en die leven in een wereld die transformeert van welvaart naar welzijn. Succes is irrelevant. Het gaat om het creëren van meerwaarde, ieder mens wil het liefst iets betekenen voor een ander. Welke bagage kun je als leraar dan aan kinderen meegegeven zodat zij hun leven kunnen leven in de veranderende samenleving? De kunst is om hen die dingen mee te geven waarmee ze zingeving vinden en gelukkig worden.”

Ontwikkeling mediawijsheid leraren

Om kinderen voor te bereiden op de toekomst is het ook belangrijk dat docenten zelf voorbereid zijn en meegaan in de ontwikkelingen. In een parallelsessie gaat Helga Bongers, unitleider basisschool Op’t Hof, daarom in op de ontwikkeling van mediawijsheid bij leraren.

“Als team en als individuele leerkracht heb je een belangrijke rol in het bevorderen van de mediawijsheid van de kinderen. Om de (sociale) media optimaal in te kunnen zetten in de les is het van belang dat je zelf als leraar ook mediawijs bent.”

Helga vertelt hoe ze dit hebben ontwikkeld bij basisschool Op ’t Hof. “We zijn begonnen met het maken van een scenarioplan op het gebied van social media om meer inzicht te krijgen. Vervolgens heeft iedere leraar zijn competenties (nav de 10 competenties van mediawijsheid.net) in kaart gebracht en doelen gesteld. We werken vervolgens aan onze professionele ontwikkeling. Belangrijk inzicht is dat je niet alles hoeft te kennen en kunnen om met mediawijsheid aan de slag te gaan. De angst voor het onbekende is niet altijd een gegronde angst.”

In de parallelsessie gaat Christiaan Kluft Bovenschoolse ICT-Coördinator at Leerplein055 in op deze mediawijsheid van kinderen. Wat moeten de randvoorwaarden zijn voor kinderen om goed met diverse media om te laten gaan? Kinderen kunnen al heel veel op mediagebied, maar weten ze ook wat ze doen? En wat zijn de mooie en wat zijn de minder mooie ervaringen en wat kan je hiermee binnen je school?

Hoofdvangst en bijvangst

De dag wordt afgesloten met groepsinterviews in focusgroepen. Naast de effecten die gemeten worden met het kwantitatieve onderzoek zijn er nog meer waardevolle lessen en ervaringen op te halen uit het project, zoals de verschillende verander- en innovatiestrategieën waarmee scholen experimenteren.

Wat is de hoofdvangst en wat is de bijvangst van SlimFit? Om dit in kaart te brengen start vanaf april 2014 een aanvullend kwalitatief onderzoek. De eerste aanzet voor het onderzoek vindt deze middag plaats. De deelnemers spreken aan verschillende tafels over thema’s als werken in teams, competenties van medewerkers, uitgaan van verschillen, toegevoegde waarde voor leerlingen en de school als een maatschappelijke instelling.

Ze gaan in op vragen als: Wat zijn de ( geplande en ongeplande) resultaten van deelname van jou school aan SlimFit? Wat is in jouw school gedaan om de oorspronkelijke verwachtingen en doelen te realiseren? Wat is de grootste moeilijkheid geweest en wat de grootste succesfactor? De onderzoeksresultaten komen na de zomer beschikbaar voor alle geïnteresseerde scholen in Nederland.