Visielab Ichthus College Dronten

Het eerste Bendecafé

Verslag woensdag 29 september 2010
Op 29 september kwamen ruim 60 mensen bij elkaar in het eerste Bendecafé van het Innovatorsnetwerk. Zoals het een echt Bendecafé betaamt, werden bij aanvang de keurige stoelenrijen omgebouwd tot gezelige caféhoekjes. Chris Sigaloff (Kennisland) gaf de aftrap met de presentatie ‘De kunst van het innoveren’. In de Solutions Salon, door Marieke Huber (SBO) in goede banen geleid, droegen deelnemers vraagstukken aan waar zij zelf in de praktijk mee worstelden. Iedereen ging vervolgens in groepjes aan de slag om oplossingen te bedenken voor de ingebrachte dilemma’s. Na het bespreken van de opbrengst van de Solutions Salon werd in de Denktank de Innovatiebrigade gepresenteerd. Dankzij de waardevolle inbreng van de deelnemers zal de eerste Innovatiebrigade in november zeker een succes worden.

De thema’s van de aangedragen vraagstukken liepen ditmaal flink uiteen. Van samenwerking met andere partijen en het meten van onderwijskwaliteit tot knelpunten mbt de wet- en regelgeving. Na een korte toelichting op de zes verschillende casussen ging men in groepen uiteen om door middel van een stevige brainstorm voor elk probleem een passende oplossingen te ontwerpen.

Een grote groep hield zich bezig met het dilemma van Annette van Valkengoed (Laterna Magica) over het monitoren van metacognitieve leereffecten in het basisonderwijs. Er werd een goede start gemaakt met de eerste fase van de Solutions Salon: de verkenning van het probleem. Vervolgens werden de mogelijke oplossingen geïnventariseerd. De Solutions Salon leverde Annette uiteindelijk een aantal concrete aanknopingspunten op, zoals het onderzoeken van bestaande meetinstrumenten om metacognitieve vaardigheden te monitoren. Een deelnemer beschreef de meerwaarde van deze Solutions Salon treffend: “Het is leuk dat zij een beetje vorm geven aan de droom die ik heb, dat je tijdens je hele loopbaan een portfolio van competenties meeneemt.” Een klein groepje onder leiding van Hans van der Ham (PCBO Apeldoorn De Diamant) hield zich met bezig met de knelpunten in de wetgeving waar hij met zijn sterrenschool tegenaan loopt. ‘Hoe kan ik mijn Sterrenschool betaalbare tussenschoolse opvang aanbieden en ook ’s zomers de deuren open houden?’

Geramé Wouters (Levende Talen) kijkt heel positief terug op de bijeenkomst. Zij droeg het dilemma van de zogenaamde ‘tekortvakken’ aan, zoals Russisch, waarbij er te weinig leerlingen per school zijn om het vak aan te kunnen bieden. Tijdens de Solutions Salon waren er uit haar groep een aantal heel concrete en bovenal innovatieve ideeën voortgekomen, zoals het organiseren van een onderdompel cursus van 1 of 2 weken of het organiseren van videolessen. Ideeën waar Geramé wel mee uit de voeten kan. Het liefst zou ze in de toekomst ook met andere betrokkenen die in het zelfde schuitje zitten verder nadenken over mogelijke oplossingen. Annette van Valkengoed sprak een vergelijkbare wens uit. Zij gaf aan het liefst een netwerk op te willen bouwen van mensen die te maken hebben met soortgelijke problematiek. Wellicht zullen in een volgend Bendecafé verdiepingshoeken plaatsvinden waar geïnteresseerden rondom specifieke onderwerpen bij elkaar komen.
Alhoewel de scholen tijdens het Bendecafé de dienst uit maken, waren er ook diverse andere betrokkenen op afgekomen. Jetse Beeksma van Kennisnet was eigenlijk toevallig binnengerold en liet weten het een inspirerende plek te vinden: ‘Vooral leuk om zo de verhalen van scholen zelf te horen!’

Iedere innovator heeft een clubhuis nodig
Het Bendecafé van het Innovatorsnetwerk is een plek voor scholen die zelf op zoek willen gaan naar manieren om ‘slimmer’ te werken. Zij doen in het Bendecafé inspiratie op om het onderwijs effectiever, beter en vooral leuker te maken. Zo’n plek is geen formeel georganiseerde bijeenkomst, maar een clubhuis voor onderwijsvernieuwers: een plek waar je anderen ontmoet, elkaar aanmoedigt, kennis deelt en hulp krijgt en geeft. Een gezellige bende, maar wel een bende die erop gericht is een voedingsbodem voor nieuwe ideeën en plannen te leggen. Die sfeer ontstond spontaan toen de stoelen, die per ongeluk in nette rijen waren opgesteld, door de deelnemers werden opgepakt en in caféopstelling weer bij elkaar gezet. De middag begon met een presentatie van Chris Sigaloff die ons ter inspiratie onderdompelde in ‘de kunst van het innoveren’. In rap tempo werden de belangrijkste misvattingen over innoveren aan de kaak gesteld. Innovatie hoeft helemaal niet productgestuurd te zijn, kan wellicht beter bottom-up dan top-down tot stand komen en het hoeft ook helemaal niet moeilijk of zwaar te zijn. Een filmpje liet zien hoe leuk en effectief een oplossing voor obesitas kan zijn. Naast deze misvattingen kwam ook een aantal handvatten voor vernieuwing in het onderwijs aan bod. Maar ’Als je hier niets aan hebt gooi je het gewoon weer weg’, luidde de wijze raad die Chris de deelnemers meegaf. Uiteindelijk is het Bendecafé een plek waar iedereen met elkaar, maar op zijn eigen manier met innovatie bezig kan zijn.

Na deze inspirerende start konden deelnemers vraagstukken voor de Solutions Salon aandragen. Deze sessie, geleid door Marieke Huber, zal vanaf nu iedere keer deel uitmaken van het Bendecafé. Heb je het deze keer gemist, dan is er bij het volgende Bendecafé in november weer een kans om met anderen na te denken over mogelijke oplossingen voor een dilemma binnen jouw school waar je zelf mee zit.

De 8e Montessori

Visielab Ichthus College Dronten

Op 17 september toog de Innovatiebrigade naar het Ichthus College in Dronten, om daar binnen een teamvergadering aan de slag te gaan met een gerichte vraag; hoe kan het hoogbegaafdenonderwijs in de bovenbouw met de inzet van verschillende onderwijsvormen worden ingericht? Het doel van de middag was om inspiratie te bieden voor het team, waarna de school zelf verder zou gaan met de daadwerkelijke uitwerking.
Benadrukken wat er goed gaat
De middag begon met een focus op de zaken die nu al heel goed gaan binnen de school. Allerlei aspecten kwam naar voren, zoals het invoeren van ‘flipping the classroom’ in sommige lessen, de inzet van digitale leermiddelen, het bijzondere contact met de leerlingen op excursies en het invoeren van keuzewerktijd (KWT). Deze KWT omvat de maatregel dat alle exacte vakken één uur lestijd inleveren van de reguliere lessen waardoor aaneengesloten lesblokken gecreëerd worden waarin leerlingen gedifferentieerd, onder leiding van minstens twee vakdocenten, aan de slag kunnen met het exacte lesmateriaal. Het bleek een maatregel die door zowel leerlingen als docenten positief werd ontvangen.

Inspiratie uit de IIO-Experimenten
Het tweede deel van de middag stonden voorbeelden van andere scholen centraal. In een filmpje zagen de teamleden wat de mogelijkheden zijn met door leerlingen gemaakte instructiefilmpjes voor jongerejaars leerlingen. Innovatiebrigadier Jan Venema, docent aan het Lindecollege in Wolvega, vertelde over zijn ervaringen als docent binnen het IIO Experiment Onderwijsteams, waarbij wordt gewerkt met grotere groepen en de inzet van onderwijsondersteuners. Hij sprak over lesgeven in duo’s, wat na een korte wenperiode de meeste docenten zeer goed beviel. Het aanpassen van de fysieke ruimte was noodzakelijk om het werken in onderwijsteams mogelijk te maken. Het gebruik van grotere ruimten en het ontwerp van een ‘chillplek’ zorgden voor een goed evenwicht tussen het houden van overzicht en het kunnen aanbieden van gedifferentieerd onderwijs. Jans verhaal bood een interessante inkijk in een vernieuwende manier van werken in het onderwijs.
Zelf aan de slag
Het laatste gedeelte was het aan de docenten van Ichthus College zelf. Aan de hand van de eerdere onderdelen bleek er voor de gestelde vraag vooral één thema interessant om uit te werken, namelijk het lesgeven in grotere groepen. De mediatheek is nu meer een opslagplaats, terwijl het een uitgelezen ruimte zou kunnen zijn om grotere groepen instructie te geven. Met dit in het achterhoofd werkten de deelnemers in grote lijnen uit wat het uiteindelijke doel is van deze vorm van lesgeven, wat de randvoorwaarden zijn om het mogelijk te maken, bij welke vakken het wel of niet werkt en voor welke type mens (leerling én docent!) het geschikt is. De ontstane discussie en verzameling van ideeën heeft het Ichthus College handvatten geboden om zelf verder met deze vraag aan de slag te gaan. Om in de praktijk te zien hoe het Lindecollege met Onderwijsteams aan de slag is op het technasium, gaat een docent van het Ichthus College een bezoek brengen aan zijn collega in Wolvega.
Heeft jouw school ook een concreet vernieuwingsvraagstuk waar het graag met elkaar en met een Innovatiebrigadier van een IIO-school over in gesprek gaat? We komen graag langs! Neem contact op met Jos van Kuik (jk@kl.nl) voor meer informatie.